افزایش نرخ دلار تا ۷۴ هزار تومان را شاید بتوان بر اساس شرایط اقتصادی کشور و رویکرد برابری قدرت خرید (PPP) توجیه کرد.
به گزارش بنکر (Banker)، برابری قدرت خرید (Purchasing Power Parity – PPP) یکی از نظریه‌های اقتصادی است که می‌گوید نرخ ارز بین دو کشور باید به‌گونه‌ای تنظیم شود که قدرت خرید یک سبد کالا و خدمات در هر دو کشور برابر باشد.
یعنی اگر یک کالا در ایران ۷۴ هزار تومان و در آمریکا ۱ دلار باشد براساس نظریه برابری قدرت خرید می‌بایست نرخ واقعی دلار ۷۴ هزار تومان برای امسال باشد.
در این چارچوب، رشد نرخ ارز ناشی از تورم داخلی، کاهش ارزش ریال، افزایش نقدینگی و وضعیت تراز تجاری کشور بوده است.
تأثیر انتظارات تورمی
اما بخش قابل‌توجهی از افزایش نرخ دلار پس از این سطح، یعنی از ۷۴ هزار تومان به بعد، بیشتر تحت تأثیر انتظارات تورمی ناشی از تحولات سیاسی و جو روانی بازار قرار داشت.
به این صورت که انتظارات تورمی که به دلیل ابهامات سیاست داخلی، تنش‌های بین‌المللی و نگرانی‌های مربوط به آینده اقتصاد کشور ایجاد شد باعث افزایش تقاضا برای ارز شد و نرخ دلار در بازار آزاد را به سطوح بالاتری رساند.
در همین دوره، دولت اقدام به ایجاد بازار ارز توافقی کرد تا از طریق آن صادرکنندگان و واردکنندگان بتوانند معاملات ارزی را با نرخ توافقی انجام دهند.
ارز توافقی باعث جهش ارزی شد؟
بسیاری از افراد این ادعا را داشتند که بازار ارز توافقی باعث جهش ارزی شده است، اما افزایش قیمت دلار در بازار آزاد ارتباطی با ایجاد این بازار نداشت.
چرا که نرخ ارز در بازار توافقی برای مدت طولانی تقریباً ثابت ماند، اما قیمت دلار در بازار آزاد همچنان روند صعودی خود را ادامه داده است.
این موضوع نشان می‌دهد که رشد اخیر نرخ ارز بیش از آنکه ناشی از عوامل اقتصادی واقعی باشد تحت تأثیر فضای روانی، تحولات سیاسی و افزایش انتظارات تورمی بوده است.
در واقع افزایش نقدینگی، نرخ بالای تورم، عدم اطمینان از آینده اقتصادی و فشار‌های خارجی از جمله مهم‌ترین عواملی بوده‌اند که موجب نوسانات بازار ارز و افزایش شدید قیمت دلار شدند.
نرخ دلار ۶۵۵ برابر شده است
با نگاهی ساده به داده‌های بانک مرکزی می‌توان مشاهده کرد که نرخ دلار از ۱۴۲ تومان در سال ۱۳۷۰ به ۹۳ هزار تومان در سال ۱۴۰۳ رسیده است.
یعنی طی این سال‌ها نرخ دلار حدود ۶۵۴۳۳ درصد رشد کرده است. به عبارت دیگر در این مدت نرخ دلار ۶۵۵ برابر شده است.
اگر ۱ میلیون تومان در سال ۱۳۷۰ دلار می‌خریدید، امروز ارزش آن بیش از ۶۵۵ میلیون تومان بود!
این آمار نشان‌دهنده تأثیرات تورم، تحریم‌ها، سیاست‌های ارزی و تغییرات کلان اقتصادی بر قدرت خرید مردم و آینده سرمایه‌گذاری در ایران است.
