به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، امروز 22 بهمن 1403 مصادف با چهل و ششمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی است. به همین مناسبت با آقای دکتر داوود منظور اقتصاددان و رئیس سابق سازمان برنامه و بودجه در دولت سیزدهم درباره مجموعه خدماتی که انقلاب اسلامی در این 46 سال در حوزه های مختلف اقتصادی، علم و تکنولوژی، سیاسی، دفاعی و امنیتی انجان داده است، گفتگو کردیم که مشروح آن در ادامه منتشر می شود.
* انقلاب اسلامی، بی‌اغراق، مهم‌ترین رویداد نیم‌قرن گذشته بود
داوود منظور در ابتدای این گفتگو با اشاره به اینکه واقعیت این است که همه ما مدیون انقلاب اسلامی هستیم و وظیفه داریم آنچه را که در این انقلاب رخ داده، به‌درستی درک، تبیین و تشریح کنیم، گفت: انقلاب اسلامی، بی‌اغراق، مهم‌ترین رویداد نیم‌قرن گذشته بوده است و از همه مهم‌تر، تثبیت، رشد و بالندگی آن علیرغم تمام فشارهای بین‌المللی رخ داده است. در یک‌سو، تمام قدرت‌های جهانی قرار دارند و در سوی دیگر، جمهوری اسلامی ایستاده است. خوشبختانه امروز در شرایطی قرار داریم که درخت انقلاب به‌خوبی ریشه دوانده و از گردنه‌های دشوار عبور کرده‌ایم. ان‌شاءالله با ادامه این مسیر، به قله‌های پیشرفت و سعادت نزدیک‌تر خواهیم شد.
وی افزود: برای تحلیل انقلاب اسلامی و اثرات آن، باید نگاهی جامع به این پدیده داشت. انقلاب اسلامی، تنها یک تحول سیاسی نبود، بلکه ابعاد مختلفی را دربر گرفت و در حوزه‌های سیاست، علم و فناوری، اقتصاد، اجتماع، دفاع و امنیت تأثیرات گسترده‌ای برجای گذاشت. یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید به آن توجه کرد، ماهیت دولت‌ها و حکومت‌های پیش از انقلاب است. عملاً تمام دولت‌های پیش از انقلاب اسلامی، با طراحی و تدبیر قدرت‌های خارجی روی کار می‌آمدند و از بین می‌رفتند. به‌عنوان‌مثال، شکل‌گیری حکومت پهلوی اول بر اساس تصمیم قدرت‌های غربی بود. آنها به این نتیجه رسیده بودند که برای مقابله با پیشروی شوروی، باید یک حکومت مقتدر در ایران ایجاد شود، چراکه حکومت قاجار از عهده این کار برنمی‌آمد. بنابراین، قاجار کنار گذاشته شد و حکومتی نسبتاً مرکزی و مقتدر شکل گرفت که بتواند منافع آنها را تأمین کند.
منظور با اشاره به اینکه در این راستا، یک نیروی نظامی ساده به‌شدت تقویت شد و قدرت یافت تا در نهایت به پادشاهی برسد، افزود: مأموریت اولیه این حکومت، ایجاد نظم داخلی، تأمین امنیت و اجرای برخی اقدامات زیرساختی در حد نیاز آن دوره بود. اما زمانی که رضاخان دیگر کارکردهای خود را برای آنها نداشت، غربی‌ها او را کنار گذاشتند. به‌سادگی به او اعلام شد که باید ایران را ترک کند و او نیز بدون هیچ مقاومتی، با کشتی از کشور خارج شد. حکومت پهلوی دوم نیز سرنوشتی مشابه داشت. محمدرضا پهلوی نقش ژاندارم منطقه را برای غرب ایفا می‌کرد و مأموریت داشت در برابر نفوذ کمونیسم سدی ایجاد کند. اما با توجه به ناآرامی‌های داخلی، اعتراضات گسترده و همچنین برخی جاه‌طلبی‌های شخصی که با منافع قدرت‌های خارجی همخوانی نداشت، همان تصمیمی که درباره پدرش گرفته شد، درباره او نیز اتخاذ گردید.
وی در ادامه خاطرشان کرد: به‌عنوان نمونه، در خاطرات ارتشبد طوفانیان، از نزدیکان شاه، نقل شده است که در 22 دی 1357، با نگرانی نزد محمدرضا شاه رفته و از او درباره اوضاع کشور سؤال کرده است. در آن هنگام، سفیر آمریکا در ایران و نماینده ویژه این کشور در دفتر شاه حضور داشتند. پس از خروج آنها، طوفانیان از شاه پرسید که تصمیم چیست؟ پاسخ شاه این بود که تصمیم خروج از کشور را خود او نگرفته است، بلکه این مسئله به او تکلیف شده است. این نشان می‌دهد که حکومت پهلوی، برخلاف آنچه که تبلیغ می‌شود، مستقل نبود و سرنوشت آن در خارج از کشور تعیین می‌شد. اما انقلاب اسلامی، برای نخستین بار در تاریخ معاصر ایران، نظامی را بنا نهاد که بر پایه استقلال سیاسی شکل گرفت.
منظور در ادامه متن این خاطره طوفانیان را چنین روایت می کند: «22 دی ماه 57 بسیار نگران بودم و به دیدار شاه رفتم. پیش از من، سفیر آمریکا در ایران، و هایزر، نماینده ویژه آمریکا در ایران، در دفتر شاه حضور داشتند. من ایستاده بودم و وقتی از اتاق خارج شدم، به آنها گفتم که با توجه به شرایط پیش‌آمده، چه باید کرد؟ وضعیت را چگونه می‌بینید؟ آنها پاسخ دادند که اعلی حضرت تصمیم گرفته‌اند ایران را ترک کنند. بسیار تعجب کردم زیرا قرار نبود چنین اتفاقی بیفتد. وارد اتاق شاه شدم و گفتم این‌ها چه می‌گویند؟ شما تصمیم جدیدی گرفته‌اید که قصد دارید کشور را ترک کنید؟ شاه گفت: «نه، من چنین تصمیمی ندارم. این‌ها به من می‌گویند که باید کشور را ترک کنم.» شاه ادامه داد: «این‌ها به ما تکلیف کرده‌اند که برویم.» من به او گفتم: «اگر شما بروید، من دیگر وظیفه‌ای ندارم. پس من هم باید بروم، ماندن من دیگر معنی ندارد.» شاه پاسخ داد: «نه، تو بمان و اینجا برای ما روشن کن، ما که به انگلیس و آمریکا بد نکرده بودیم، چرا این‌ها چنین رفتاری با من دارند؟»
وی افزود: حال سوال اینجاست که امروز ما کجا ایستاده‌ایم و دولت‌های گذشته چه کرده‌اند؟ اگر نگاهی به تاریخ بیندازیم، در دوران قاجار و پهلوی، دولت‌ها بیشتر در حال دادن امتیاز به بیگانگان بودند. به عنوان مثال، در دوران رضا شاه، بخش‌هایی از کشور مورد معامله قرار گرفت. این روند ادامه یافت و ایران روز به روز کوچک‌تر می‌شد.
به گفته رئیس سابق سازمان برنامه و بودجه، این استقلال، اولین بار در دوران دفاع مقدس مورد آزمون قرار گرفت. در شرایطی که دشمنان تصور می‌کردند انقلاب نوپا ظرف چند ماه سرنگون خواهد شد، هشت سال دفاع مقدس نشان داد که جمهوری اسلامی حاضر نیست حتی یک وجب از خاک خود را از دست بدهد. علاوه بر حفظ تمامیت ارضی، جمهوری اسلامی نقش مهمی در ثبات منطقه‌ای داشته است. داعش تا مرزهای ایران پیشروی کرده بود و اگر جبهه مقاومت سازماندهی نمی‌شد، امروز نظم منطقه به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌گرفت. رشادت‌های مدافعان حرم و تدابیر فرماندهانی چون شهید سلیمانی، مانع از پیشروی تروریست‌ها شد. این تلاش‌ها نه‌تنها امنیت ایران را تضمین کرد، بلکه مانع از سقوط عراق و گسترش ناامنی در منطقه شد.
* جمهوری اسلامی نظم عادلانه را جایگزین نظم نوین تحمیلی غربی‌ها کرد
منظور افزود: جمهوری اسلامی، برخلاف نظم مطلوب قدرت‌های غربی که مبتنی بر تثبیت منافع رژیم صهیونیستی و سرکوب جریان مقاومت است، موفق شده است از نظم عادلانه در منطقه دفاع کند. نهضت‌های آزادی‌بخش در سراسر جهان، از جمله در آفریقا و خاورمیانه، تحت تأثیر حمایت‌های معنوی و مادی ایران شکل گرفته‌اند. این همان تحقق وعده امام خمینی (ره) مبنی بر صدور انقلاب اسلامی است. امروز، جمهوری اسلامی نه‌تنها تثبیت شده، بلکه در قالب یک “شجره طیبه”، شاخه‌های خود را در نقاط مختلف جهان گسترانده است.
وی تاکید کرد: امروز اگر بخواهیم تنها یک دستاورد انقلاب اسلامی را برجسته کنیم، همین استقلال و ایستادگی در برابر فشارهای بین‌المللی کافی است. مذاکرات هسته‌ای نمونه‌ای از این استقلال است؛ در مذاکرات برجام، ایران در برابر تمام قدرت‌های جهانی ایستاد و توانست به‌عنوان یک بازیگر مستقل، حقوق خود را مطالبه کند. اکنون کار به جایی رسیده که آمریکا حتی از شرکای اروپایی خود نیز عبور کرده و به دنبال مذاکره مستقیم با ایران است. پنج به علاوه یک چه مفهومی دارد؟ یعنی تمام قدرت‌های بزرگ دنیا مقابل ایران قرار گرفته‌اند و ایران توانسته در برابر آنها بایستد. در تاریخ جهان، هیچ کشوری نتوانسته این‌گونه در مقابل چنین فشارهایی مقاومت کند. اینکه کشوری مانند ایران، با تمام فشارها، در برابر قدرت‌های جهانی ایستاده و عزت خود را حفظ کرده است، نشانه‌ای از غرور و افتخار ملی است. انقلاب اسلامی، توانسته ایران را از کشوری وابسته به یک بازیگر مستقل و تأثیرگذار در معادلات جهانی تبدیل کند.
وی در ادامه با اشاره به اینکه پس از انقلاب اسلامی، اولین دستاورد آن دفاع از تمامیت ارضی کشور بود، افزود: حمله عراق در سال 1359 به ایران نشان داد که انقلاب اسلامی قادر به دفاع از خاک کشور است. با وجود تمام فشارها، انقلاب اسلامی از تمامیت ارضی ایران حفاظت کرد و هیچ‌یک از وجب‌های کشور از دست نرفت. حتی در مورد جزایر سه‌گانه که امارات مدعی است، ایران هیچ‌گاه به فشارهای بین‌المللی پاسخ مثبت نداد. دفاع مقدس، جنگ هشت‌ساله و مقاومت در برابر فشارهای جهانی، یکی از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی است. در همین راستا، ایران در برابر داعش و دیگر تهدیدات منطقه‌ای نیز از مرزهای خود دفاع کرد. داعش تا مرزهای ایران پیشروی کرده بود، اما با کمک جبهه مقاومت، این تهدیدات متوقف شد. اگر جبهه مقاومت و رشادت‌هایی چون شهید سلیمانی عزیز نبود، امروز وضعیت منطقه به طور کامل تغییر کرده بود. اگر حشد الشعبی در عراق شکل نمی‌گرفت و سازماندهی نمی‌شد، عراق در خطر از دست دادن استقلال خود قرار می‌گرفت.بنابراین، جمهوری اسلامی نه تنها از مرزهای خود دفاع کرد، بلکه از نظم عادلانه در منطقه نیز حمایت کرد. ایران اجازه نداد که نظم نوینی که رژیم صهیونیستی و آمریکا در پی تحمیل آن بودند، در منطقه شکل بگیرد. نظم نوین خاورمیانه‌ای که این‌ها مد نظر داشتند، در حقیقت به نفع تثبیت رژیم صهیونیستی و از بین بردن مقاومت بود. ایران هرگز زیر بار این فشارها نرفت و الحمدلله تا امروز موفق بوده است.
منظور با بیان اینکه این دستاوردهای انقلاب اسلامی نه تنها برای ایران، بلکه برای جنبش‌های آزادی‌بخش در سراسر جهان الهام‌بخش بوده است، گفت: در بسیاری از کشورها از جمله آفریقا، نهضت‌های مقاومت اسلامی شکل گرفته است و این‌ها تماماً نتیجه صدور انقلاب اسلامی است که حضرت امام (ره) آن را مطرح کرده بود. امروز، انقلاب اسلامی نه تنها خود را تثبیت کرده، بلکه شاخه‌های آن در نقاط مختلف جهان در حال رشد و شکوفایی است. این نشان‌دهنده عمق تأثیر انقلاب اسلامی است.
وی با اشاره به اینکه امروز، وضعیت ایران در مقایسه با آمریکا و کشورهای بزرگ جهان قابل توجه است و در حالی که آمریکا قدرت اول اقتصادی دنیا، صاحب پیشرفته‌ترین تسلیحات و نفوذ سیاسی بی‌مانند در سطح بین‌المللی برخوردار است، ایران با وجود تحریم‌ها و فشارهای جهانی، به ایستادگی و مقاومت ادامه داده است، افزود: آیا تاکنون کشوری جرات کرده است که چنین مقتدرانه در برابر آمریکا و این قدرت‌های جهانی موضع بگیرد؟ مقام معظم رهبری در فرمایشات اخیر خود به وضوح این مسأله را بیان کردند. ایشان گفتند: «اگر بخواهید بزنید، می‌زنیم. اگر بخواهید تعرض کنید، می‌کنیم، اما ما هیچ‌گاه از مواضع خود کوتاه نمی‌آییم. ما مذاکره نمی‌کنیم، مگر در شرایطی که به سود کشورمان باشد، و نه از موضع ضعف.» البته، برخی تصور می‌کردند که تحولات سوریه به معنای کاهش قدرت ایران است و می‌توان از این ضعف برای گرفتن امتیازات استفاده کرد. مقام معظم رهبری این تصور را کاملاً رد کرده و به صراحت اعلام کرده‌اند که جمهوری اسلامی هیچ‌گاه حاضر به دادن امتیاز به زیاده‌خواهی‌های آمریکایی‌ها نخواهد بود، به‌ویژه در شرایط کنونی با روی کار آمدن رئیس‌جمهور جدید آمریکا.
* ایران پس از انقلاب 3616 تحریم بین المللی را تجربه کرده است
رئیس سابق سازمان برنامه و بودجه در بخش دوم این گفتگو تصریح کرد: نکته ای که باید به آن توجه کنیم این است که شرایطی که ایران در آن قرار دارد، بسیار متفاوت از کشورهایی است که تحت حمایت‌های جهانی قرار دارند. کشورهایی مانند کره جنوبی، که حمایت آمریکا پشت آن‌هاست، در مسیر همواری حرکت می‌کنند. کره جنوبی به نوعی یکی از ایالتهای آمریکا است. اما ما در ایران شرایط بسیار دشوارتری داشته‌ایم. به‌ویژه در طول هشت سال دفاع مقدس و پس از آن، با تحریم‌های سنگین تجاری، اقتصادی، مالی، بانکی، نظامی، علمی و فناوری روبرو بوده‌ایم. هیچ کشوری مانند ایران در معرض چنین تحریم‌های فراگیر و متنوع نبوده است. برای درک بهتر این موضوع، می‌توانیم به آمار تحریم‌ها نگاه کنیم. جمهوری اسلامی ایران از ابتدای انقلاب تا سال 2022، 3616 تحریم بین‌المللی را تجربه کرده است. تا قبل از حمله روسیه به اوکراین، ایران بیشترین تعداد تحریم‌ها را در دنیا داشت. حتی کشورهایی مانند کره شمالی، ونزوئلا و کوبا که خود تحت تحریم هستند، با ایران قابل مقایسه نیستند. تحریم‌های ایران تقریباً دو برابر کشورهایی مثل کره شمالی بوده است.
منظور با اشاره به اینکه با این حال، ایران توانسته به رغم همه این تحریم‌ها و فشارها، به اهداف خود دست یابد، افزود: در سال 2023، گزارش‌های خزانه‌داری آمریکا نشان می‌دهد که بیش از 13 هزار بار اسم ایران و نهادهای مرتبط با ایران در گزارش‌های تحریمی ذکر شده است. این نشان می‌دهد که مقابله با ایران و مهار آن، همیشه یکی از اولویت‌های اصلی سیاست‌های جهانی بوده است. البته ایران هرگز داوطلبانه تحریم نشد. جمهوری اسلامی همواره در تلاش بوده است تا با دنیا گفت‌وگو کند و مسائل خود را حل و فصل نماید. به رغم این که ما هیچ‌گاه درگیر نبردی برای آغاز مقابله با دیگران نبوده‌ایم، در بسیاری از مواقع مجبور شده‌ایم از خود دفاع کنیم. عراق به ایران حمله کرد، و ایران در دفاع از خود هیچ‌گاه از مواضعش کوتاه نیامد.
* امضای معاهدات شانگهای و بریکس، یعنی ایران همواره اهل مذاکره است
وی اضافه کرد: در عرصه دیپلماسی هم ایران همواره در تلاش برای باز کردن درهای گفتگو بوده است. وزارت امور خارجه ایران یکی از فعال‌ترین وزارت‌خانه‌ها در سطح جهانی است و همواره در حال مذاکره و تعامل با سایر کشورها و شرکت در معاهدات بین‌المللی است. از جمله معاهدات مهمی که ایران در آنها مشارکت کرده، می‌توان به شانگهای، اوراسیا و بریکس اشاره کرد. این‌ها همه دستاوردهای دیپلماسی سازنده جمهوری اسلامی ایران در سطوح مختلف است. علیرغم همه این تلاش‌ها، طرف‌های مقابل همچنان فشارهای خود را بر ایران افزایش می‌دهند، به امید اینکه بتوانند ایران را به زانو درآورند. سیاست فشار حداکثری که آمریکا و همپیمانانش دنبال می‌کنند، به این هدف می‌خواهد برسد که منابع مالی ایران را قطع کرده و حضور نفت ایران در بازارهای جهانی را به صفر برساند، اما ایران همچنان ایستاده و به مسیر خود ادامه می‌دهد.
منظور در ادامه گفت: در این شرایط سخت تحریمی، باید بگویم که کشور به‌طور مؤثر در حال پیشرفت است. مردم، حاکمیت و حکمرانی کشور، تمام ارکان نظام جمهوری اسلامی ایران، همه و همه در تلاش هستند تا از جمهوری اسلامی در برابر این حملات بی‌رحمانه و ظالمانه دفاع کنند. همان‌طور که در دوران دفاع مقدس در برابر حملات نظامی عراق و آمریکا ایستادیم و به پیروزی رسیدیم، اکنون نیز در برابر جنگ اقتصادی مقاومت خواهیم کرد و تمام ظرفیت‌های خود را به کار خواهیم گرفت تا ان‌شاءالله از این جنگ اقتصادی نیز سرفراز عبور کنیم.
* ایران جزو 5 کشور برتر ساخت نیروگاه در دنیاست
رئیس سابق سازمان برنامه و بودجه در ادامه این گفتگو به برخی دستاوردهای جمهوری اسلامی ایران در حوزه زیرساخت‌های اقتصادی اشاره کرد و گفت: یکی از دستاوردهای مهم ما در این زمینه، توسعه زیرساخت‌های اقتصادی و زیربنایی کشور است. به‌طوری که ایران اکنون به یکی از کشورهای برخوردار دنیا در این زمینه تبدیل شده است. برای نمونه، در زمینه تأمین برق، ظرفیت کشور در حال حاضر بیش از 93 هزار مگاوات است که ایران را در رده چهاردهم یا پانزدهم دنیا قرار می‌دهد. این در حالی است که این ظرفیت‌ها با اتکا به دانش بومی ایجاد شده‌اند. ایران هم‌اکنون یکی از پنج کشور برتر سازنده نیروگاه در جهان است. شرکت‌های ایرانی از جمله مپنا، تکنولوژی ساخت نیروگاه‌ها را از زیمنس گرفتند و توانسته‌اند آن را به بالاترین سطح فناوری گسترش دهند. به همین ترتیب، ما در حال ساخت نیروگاه‌های گازی با راندمان بالا و نیروگاه‌های کلاسیک هستیم و نه‌تنها در داخل کشور، بلکه در مناقصات منطقه‌ای نیز توانسته‌ایم طرح‌های مهمی را در کشورهای مختلف از جمله عراق به اجرا درآوریم.
منظور با بیان اینکه اگر اقتصاد کشور را با دیگر کشورها مقایسه کنیم، می‌بینیم که در زمینه تولید ناخالص داخلی (GDP)، ایران در رده بیست‌وششم جهان قرار دارد و در زمینه ظرفیت نیروگاه‌ها، ایران رتبه چهاردهم را به خود اختصاص داده است، افزود: این بدان معناست که ایران در زمینه ظرفیت نیروگاهی، حتی بیشتر از نیاز خود برای تولید، زیرساخت ایجاد کرده است. البته گاهی مشکلاتی نظیر سوء مدیریت در تأمین سوخت و عدم هماهنگی‌های لازم باعث می‌شود که مصرف برق به‌طور کامل تأمین نشود. اما این تنها ناشی از مشکلات مدیریتی است و ظرفیت‌های موجود بسیار بالا هستند. برای نمونه، در پیک مصرف پاییز و زمستان، مصرف برق کشور به حدود 50 هزار مگاوات می‌رسد، در حالی که ظرفیت قابل بهره‌برداری بیش از 70 هزار مگاوات است.
* حفظ تولید روزانه 3.6 میلیون بشکه نفت در سخت ترین تحریم
وی با اشاره به اینکه در زمینه نفت، ایران با تولید روزانه 3.6 میلیون بشکه نفت، رتبه هفتم جهان را داراست، گفت: این در حالی است که علیرغم تحریم‌ها و محدودیت‌های فناوری، توانسته‌ایم این میزان تولید نفت را حفظ کنیم و در حال توسعه میدان‌های جدید و اکتشافات جدید هستیم. همچنین ایران در مصرف بنزین در رتبه نهم جهان جای دارد و این مصرف بالا به‌طور عمده از طریق پالایشگاه‌های داخلی تأمین می‌شود.
منظور با اعلام اینکه ایران در رتبه دوازدهم جهان از نظر تعداد مشترکان تلفن همراه قرار دارد و تعداد مشترکان تلفن همراه در ایران به 146 میلیون نفر می‌رسد، گفت: در بخش حمل‌ونقل هوایی، ایران در سال 2022 رتبه بیست‌وهفتم دنیا را با 13.7 میلیون مسافر هوایی داشت. با وجود تحریم‌ها و محدودیت‌های موجود در صنعت هواپیمایی، ایران توانسته است رتبه خوبی در حمل‌ونقل هوایی کسب کند. این موارد تنها بخشی از موفقیت‌های کشور در زمینه‌های مختلف است که نشان‌دهنده توانمندی‌های داخلی و پیشرفت در شرایط تحریم‌ها و فشارهای خارجی است.
* بورس ایران جزو 10 بورس اول دنیا از نظر نسبت ارزش بازار به تولید
وی با تاکید بر اینکه همین اتفاق در صنعت ریلی کشور ما نیز به چشم می‌خورد، گفت: به لحاظ مسافر کیلومتر، ما رتبه نهم دنیا را داریم. نه تنها در این زیرساخت‌های فیزیکی، بلکه در سایر زیرساخت‌ها نیز وضعیت ما قابل توجه است. برای مثال، بازار بورس ایران یکی از بازارهای بورس پر ظرفیت دنیا به شمار می‌آید. نسبت ارزش بازار بورس به تولید ناخالص داخلی، که به آن شاخص “استاک مارکت کپیتالیزیشن” می‌گویند، در کشور ما به قدری بالاست که عملاً جزو چند کشور اول دنیا قرار داریم. ما در این شاخص در ده کشور نخست دنیا قرار داریم. بنابراین، هم در زیرساخت‌های فیزیکی و هم در سایر زیرساخت‌های اقتصادی، وضعیت خوبی داریم.
همچنین در شاخص توسعه مالی، ایران رتبه چهاردهم دنیا را دارد و در منطقه، پس از قطر، دومین کشور است. این چند شاخص را خدمت شما عرض کردم تا نشان دهم که در حوزه اقتصادی، دنیا تمام تلاشش را کرده است که اقتصاد ما را به یک اقتصاد بسته تبدیل کند و تجارت خارجی‌مان را محدود نماید. با وجود تمام این تحریم‌ها که عملاً ما را از جابجایی دلار در سطح جهانی محدود کرده است، در عین حال به یک شاخص تحت عنوان “درجه باز بودن اقتصاد” توجه کنید. این شاخص که مجموع صادرات و واردات کشور را به تولید ناخالص داخلی مربوط می‌کند، برای ما عدد 52صدم را نشان می‌دهد که رتبه 117 دنیا است. یعنی علیرغم تمام تلاش‌ها برای ایجاد انزوا، ایران هنوز در بین حدود 196 کشور دنیا توانسته است حدود 160 تا 70 میلیارد دلار در سال تجارت کند که اگر صادرات نفت را هم حساب کنیم، این عدد به حدود 200 میلیارد دلار می‌رسد.
به گفته منظور، همچنین، به لحاظ شاخص‌های اقتصادی دیگر، وضعیت ما به همین منوال است. نرخ بیکاری در ایران در سال 2023 حدود 9 درصد بود و اکنون به حدود 8.6 درصد رسیده است. در این سال، نرخ بیکاری ما در دنیا رتبه چهل سوم را داشت. تولید ناخالص داخلی ایران در سال 2023، بر اساس قیمت ثابت، حدود 510 میلیارد دلار بوده است که طبق گزارش بانک جهانی، رتبه ما در دنیا 26 است. برخی ممکن است بگویند که با وجود این رتبه اقتصادی، سرانه تولید ناخالص داخلی ما پایین است. اما اگر به سرانه تولید ناخالص داخلی بر اساس قدرت خرید توجه کنیم، می‌بینیم که ایران با حدود 16000 دلار در رتبه 96 دنیا قرار دارد.
* امید به زندگی در ایران 19 سال زیاد شد
این اقتصاددان اضافه کرد: در زمینه نابرابری درآمدی نیز، ضریب جینی در ایران 35 صدم درصد است که نشان از وضعیت نسبتاً خوب توزیع درآمد و عدالت اجتماعی در کشور دارد. ما در این شاخص، رتبه سی‌ام دنیا را داریم. به عبارت دیگر، در بسیاری از شاخص‌های اقتصادی، ایران یا جزو ده کشور اول دنیا است یا جزو 15 کشور برتر. این دستاوردهای ما در شرایطی به دست آمده که بسیاری از کشورها تلاش کردند تا جمهوری اسلامی ایران را به انزوا ببرند.اما علاوه بر این‌ها، در حوزه‌های دیگر نیز دستاوردهای زیادی داریم. یکی از این حوزه‌ها، بهداشت و سلامت در کشور است. در سال 2020، میانگین امید به زندگی در ایران 75 سال بود، در حالی که میانگین جهانی 72 سال بود. این در حالی است که در ابتدای انقلاب، میانگین امید به زندگی در ایران 56 سال و در دنیا 61 سال بود. بنابراین، میانگین طول عمر در ایران، از ابتدا تا به امروز، 19 سال افزایش یافته است.
در مقایسه با کشورهای همسایه مانند عراق و پاکستان نیز وضعیت بهداشت و سلامت ما بسیار بهتر است. به طور مثال، میانگین امید به زندگی در عراق از 64 سال به 69 سال افزایش یافته و در پاکستان از 57 سال به 66 سال رسیده است. این‌ها نشان‌دهنده پیشرفت‌های چشمگیر جمهوری اسلامی ایران در حوزه بهداشت و درمان است.
* ایران رتبه اول افزایش سواد در دنیا را دارد
به گفته وی، در حوزه آموزش و سوادآموزی، جمهوری اسلامی ایران تحول بزرگی به وجود آورده است. نرخ باسوادی در ایران در سال 2020 حدود 89 درصد بود، در حالی که در ابتدای انقلاب این رقم تنها 37 درصد بود. نرخ باسوادی در خاورمیانه و شمال آفریقا از 44 درصد به 80 درصد افزایش یافته است. ایران رتبه اول در افزایش سواد در جهان را دارد. همچنین نرخ باسوادی زنان ایرانی نیز بسیار بالا رفته است. نرخ باسوادی زنان در ابتدای انقلاب کمتر از نصف میانگین جهانی بود، اما اکنون از میانگین جهانی بالاتر است. در میانگین جهانی، نرخ باسوادی زنان حدود 59 درصد بود، اما در ایران این رقم به 85 درصد رسید. زنان جوان ایران در سنین 15 تا 24 سال نیز 99 درصد باسواد هستند، که این رقم در ابتدای انقلاب تنها 42 درصد بود.
* فقر مطلق در ایران فقط 1 درصد
منظور در ادامه افزود: در بحث عدالت جنسیتی هم، جمهوری اسلامی ایران توانسته است به پیشرفت‌های بزرگی دست یابد. نسبت دانش‌آموزان دختر به پسر در کشور ما در ابتدای انقلاب 68 درصد بود، اما اکنون به 106 درصد رسیده است. در مورد محرومیت از تحصیل نیز، در ابتدای انقلاب، 41 کودک از هر 100 کودک محروم از تحصیل بودند، اما اکنون این رقم به 0.2 درصد کاهش یافته است. بنابراین، ایران در برابر بسیاری از کشورهای دنیا در این زمینه پیشرفت چشمگیری داشته است. در زمینه خط فقر، ایران توانسته است فقر مطلق را به حداقل برساند. در سال 2020، درصد فقر در ایران تنها 1 درصد بود، در حالی که در کشورهای دیگر مانند آمریکا هم این رقم 1 درصد است و در خاورمیانه 7 درصد. همچنین، در ایران تنها 0.1 درصد از مردم قادر به تأمین کالری مورد نیاز برای زندگی نیستند، در حالی که در سطح جهانی 5.4 درصد از مردم چنین مشکلی داشتند.
رئیس سابق سازمان برنامه و بودجه با بیان اینکه در زمینه علم و فناوری هم ایران توانسته است رشد چشمگیری داشته باشد، گفت: در سال 2020، رتبه ایران در تولید علم 15 دنیا بود، در حالی که در سال 1975 این رتبه 52 بود. ایران با تولید حدود 2 درصد از علم جهان، توانسته است به رتبه 15 برسد، در حالی که جمعیت ایران تنها 1 درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهد. در زمینه دفاع و نظامی نیز، ایران توانسته است به خودکفایی دست یابد. در زمان شاه، ایران 12 درصد از تولید ناخالص داخلی خود را صرف بودجه نظامی می‌کرد، اما اکنون این رقم به 2.5 درصد کاهش یافته است. ایران در زمینه ساخت تسلیحات و توان موشکی نیز به یکی از کشورهای پیشرفته تبدیل شده است. بسیاری از کارشناسان غربی نیز به توانمندی ایران در این زمینه اذعان کرده‌اند.
در مجموع، با وجود تمام مشکلات و تحریم‌ها، جمهوری اسلامی ایران توانسته است در بسیاری از حوزه‌ها پیشرفت‌های چشمگیری داشته باشد. این دستاوردها با همت و تلاش مردم ایران به دست آمده و باید با همکاری بخش‌های مختلف کشور، شرایط معیشتی مردم بهبود یابد و امیدواری‌ها به آینده تقویت شود.
انتهای پیام/
