به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، در هفته‌های اخیر موضوع عرضه و توزیع گوشت قرمز به یکی از چالشهای بازار کالاهای اساسی تبدیل شده بود، در یک مقطع اعلام شد که به‌دلیل اختلال در مسیر هوایی عرضه گوشت قرمز گوسفندی با اختلال روبه‌رو شده است، این اختلال در توزیع به افزایش مقطعی قیمت نیز منجر شد.
اگر نگاهی به وضعیت گوشت قرمز به‌عنوان یکی از مهمترین اقلام کالاهای اساسی داشته باشیم در سالهای اخیر تحت تأثیر سیاستهای ارزی به‌صورت مشخص نوسان قابل‌توجهی در عرضه و مصرف این محصول ایجاد شده است.
بی‌ثباتی سیاست ارزی، تولید و مصرف گوشت قرمز را به چالش کشید
در اردیبهشت 1401 با جهش ناگهانی نرخ تخصیص ارز مرتبط با واردات کالاهای اساسی، با توجه به کاهش چشم‌گیر واردات نهاده‌های دامی میزان مصرف گوشت قرمز با افت ناگهانی مواجه شد، از سوی دیگر با توجه به جهش نرخ ارز، هزینه تولید نیز با جهش منحصر به فرد 500درصدی مواجه شد.
در این شرایط دولت سیزدهم راهبرد افزایش واردات گوشت قرمز را برای تعدیل بازار در نظر گرفت، به این ترتیب تحت تأثیر جهش ناگهانی نرخ ارز واردات کالاهای اساسی از 4200 تومان به 28500 تومان، به‌یک‌باره شاهد رشد پی‌درپی واردات گوشت قرمز گرم و منجمد بودیم.
تولید گوشت گاو و گوشت گوسفند در ایران
بر اساس آمارهای موجود، تولید گوشت قرمز در ایران شامل گوشت گاو، گوسفند، بز و سایر دام‌ها می‌شود. تولید گوشت گاو به‌عنوان یکی از مهمترین منابع پروتئین حیوانی در کشور، نقش مهمی در تأمین نیازهای غذایی جامعه دارد.
بر اساس نتایج این طرح، وزن گوشت قرمز عرضه‌شده انواع دام‌های ذبح‌شده در کشتارگاههای رسمی کشور در مهر 1403 جمعاً 34٬372 تن گزارش شده، که سهم گوشت گاو و گوساله بیش از سایر انواع دام بوده است.
در نمودار زیر به‌صورت تفکیک‌شده مقایسه وزنی انواع لاشه قابل مصرف دام ذبح‌شده در مهر ماه سال جاری و سال قبل قابل مشاهده است.
بر اساس نتایج این آمارگیری، گوشت گاو و گوساله با 18٬228 تن، 53 درصد از وزن کل گوشت قرمز عرضه‌شده را به خود اختصاص داده است. گوشت گوسفند و بره با 12٬433 تن، بز و بزغاله با 2٬871 تن، و سایر انواع دام با 840 تن، به‌ترتیب 36٫2 درصد، 8.4 درصد و 2٫4 درصد از وزن کل گوشت قرمز عرضه‌شده را به خود اختصاص داده‌اند.
روند کاهشی عرضه گوشت قرمز در کشتارگاه‌ها نسبت به 1402
مقایسه عملکرد کشتارگاههای رسمی کشور در مهر امسال با ماه مشابه سال 1402 نشان‌دهنده کاهش 11درصدی مقدار عرضه گوشت قرمز در کشتارگاههای رسمی کشور است. مقدار تولید گوشت در مهر ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل برای گوسفند و بره 16 درصد، برای بز و بزغاله 14 درصد، برای گاو و گوساله 7 درصد، برای گاومیش و بچه‌گاومیش 16 درصد، و برای شتر و بچه‌شتر 23 درصد کاهش داشته است.
همچنین نتایج حاصل از این طرح آمارگیری نشان می‌دهد که مقدار عرضه گوشت قرمز در کشتارگاههای رسمی کشور در مهر امسال نسبت به ماه قبل (شهریور) در حدود 2 درصد افزایش داشته است.
در ادامه روند عرضه گوشت قرمز در مهر ماه سالهای 1396 تا 1403 و همچنین روند عرضه گوشت قرمز به‌صورت ماهانه در سال جاری قابل مشاهده است.
عرضه سالیانه 400 تا حداکثر 500 هزار تن گوشت به کشتارگاه‌ها
براین‌اساس ماهانه بین 32 تا حداکثر 38 هزار تن گوشت قرمز به کشتارگاههای کشور عرضه می‌شود، بدین‌ترتیب سالیانه تا حدود 400 هزار تن گوشت به کشتارگاههای کشور عرضه می‌شود. در حالت بیشینه نیز حدود نیم میلیون تن گوشت به کشتارگاه‌ها عرضه می‌گردد.
جزئیات برآورد مصرف سالیانه 600هزار تن گوشت در ایران
مصرف سرانه گوشت قرمز در ایران به عوامل مختلفی از جمله قیمت، درآمد خانوارها و تغییرات فرهنگی و اجتماعی بستگی دارد. به‌طورکلی، مصرف گوشت قرمز در ایران در مقایسه با استانداردهای جهانی در سطح متوسطی قرار دارد.
چندی قبل دبیر انجمن واردکنندگان فرآورده‌های خام دامی اعلام کرد: بر اساس آمارهای غیررسمی میزان مصرف گوشت در کشور بین 850 هزار تا یک میلیون تن در سال است، که از نظر ما این آمارها نمی‌تواند چندان درست باشد و برآوردهای ما کمتر از این مقدار را نشان می‌دهد؛ شاید در سالهای گذشته میزان مصرف بیشتری داشتیم، اما کم‌کم میزان مصرف گوشت از سال 1400 به بعد کمتر هم شد، به‌‌گونه‌ای که بر اساس برآوردهای ما از میزان واردات و دام کشتارشده، کمتر از 600 هزار تن گوشت قرمز اعم از دام سبک و سنگین در کشور مصرف می‌شود.
وی تصریح کرد: در سالهای پاندومی کرونا و پس از آن، اعداد و ارقامی که به آن دست پیدا کردیم، مصرف کمتر از 600 هزار تن را نشان می‌دهد. بانک مرکزی سرانه مصرف گوشت قرمز را حدود 700 گرم برای هر نفر ایرانی اعلام کرده است که بر این اساس هم با توجه به جمعیت کشور به رقم مصرفی حدود 600 هزار تن در سال می‌رسیم.
سهم 24درصدی گوشت در سبد مصرف خانوار
به گزارش تسنیم، بررسی طرح هزینه خانوار در سال 1402 نشان می‌دهد چه در خانوار روستایی و چه در خانوار شهری، حدود 24 درصد از سبد خوراکی مصرفی خانوارها شامل انواع گوشت قرمز و سفید می‌شود.
بررسی واردات انواع گوشت به کشور/ آمارهای گمرک چه می‌گوید؟
به‌دلیل نوسانات در تولید داخلی و نیاز به تأمین تقاضای بازار، ایران بخشی از نیاز خود به گوشت قرمز را از طریق واردات تأمین می‌کند. کشورهای مختلفی از جمله برزیل، استرالیا و برخی کشورهای اروپایی از جمله تأمین‌کنندگان اصلی گوشت وارداتی به ایران هستند.
ترخیص 126هزار تن انواع گوشت قرمز در نیمه اول سال
همان‌طور که اشاره شد بعداز سیاست حذف ارز ترجیحی دولت طی بیش از یک سال گذشته، با هدف کنترل افزایش قیمت گوشت قرمز و مهم‌تر از آن، تأمین این کالای اساسی با قیمت مناسب برای اقشار کم‌برخوردار، نسبت به واردات مستمر و روزانه گوشت گرم قرمز گوسفندی و گوساله با قیمت‌های مناسب و عرضه آن در میادین تره‌بار و فروشگاه‌های زنجیره‌ای استان تهران و برخی استان‌های منتخب اقدام کرد.
براساس آمار گمرک ایران در 6ماهه نخست سال حدود 126 هزار تن گوشت گرم و منجمد ترخیص شده است. ارزش این میزان واردات حدود 739 میلیون و 900 هزار دلار بوده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل 4 برابر رشد داشته است.
گوشت قرمز در سفره مردم، به‌معنای امنیت غذایی است، ازاین‌رو تجدیدنظر در سیاست‌گذاری‌ها با هدف برگرداندن گوشت قرمز به سفره مردم باید انجام شود.
چرا بازار به‌هم ریخت؟ افزایش معنادار قیمت گوشت با وجود واردات!
حدود دو هفته قبل دادرس مدیرعامل اتحادیه دام سبک اعلام کرده است: با توجه به افزایش 4برابری واردات، علت کمبود گوشت در مغازه‌ها به نبود نظارت می‌گردد چراکه شنیده‌ها حاکی از آن است که این گوشت‌ها در خارج از شبکه توزیع می‌شود که با اصلاح سیاستهای نظارتی این مشکلات مرتفع می‌شود.
بنابر آمار قیمت هرکیلو بره نر 50کیلویی از 320 هزار تومان ابتدای سال به 260 تا 270 هزار تومان کاهش یافته است، علی‌رغم شرایط مساعد تولید دام و افزایش حجم واردات گوشت قرمز، اما قیمت گوشت در بازار افزایش معناداری داشته که این امر کاملاً غیرطبیعی است.
کشتار دام مولد به‌دلیل جهش نرخ ارز؛ عامل بحران گوشت در 1402
بازار گوشت کشور در سال قبل نیز به مراحل بحرانی رسیده بود، در آن مقطع رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی گفته بود: علت به‌هم‌ریختگی بازار گوشت قرمز طی ماههای اخیر، به کشتار دام مولد دو تا سه سال گذشته بازمی‌گردد که به‌دلیل خشکسالی‌های پی‌درپی و کمبود نهاده در بازار تولیدکنندگان توان نگهداری از دام‌های خود را نداشتند؛ بنابراین به‌ناچار دام‌ها را روانه کشتارگاه‌ها کردند که همین امر باعث شده است امروز کشور با کمبود دام روبه‌رو شود.
لازم به ذکر است؛ دولت سیزدهم با هدف کنترل افزایش قیمت گوشت قرمز و مهم‌تر از آن، تأمین این کالای اساسی با قیمت مناسب برای اقشار کم‌برخوردار، نسبت به واردات مستمر و روزانه گوشت گرم قرمز گوسفندی و گوساله با قیمت‌های مناسب و عرضه آن در میادین تره‌بار و فروشگاه‌های زنجیره‌ای استان تهران و برخی استان‌های منتخب اقدام نمود،
این در حالی است که یکی از تأکیدات مسعود پزشکیان، رئیس جمهور در زمان انتخابات ریاست‌جمهوری مبنی بر نارضایتی مردم از گرانی گوشت قرمز بود و اخیراً نیز در دیدار با کارآفرینان اعلام کرد: «تأمین معیشت مردم از وظایف اصلی ماست و باید همه موانعی را که معیشت مردم را به خطر انداخته است، از سر راه برداریم.»
بحران تنظیم بازار مهرماه و احتمال جراحی جدید در تخصیص ارز به گوشت قرمز
همزمان با مطرح شدن گزارشهایی درخصوص کمبود گوشت قرمز با شروع فصل پاییز، بررسی‌های میدانی حاکی از آن بود که طی چند هفته اخیر، جریان تأمین گوشت قرمز یارانه‌ای (گوشت گوسفندی تنظیم بازار) در کشور تقریباً قطع شده بود و اکثر فروشگاه‌های زنجیره‌ای خالی از گوشت قرمز شده بودند.
سناریوی ناترازی گوشت منتفی است/ مشکل عدم‌عرضه به‌هنگام است
به گزارش تسنیم، برآوردهای کلی نشان می‌دهد اگر سالیانه تا 600 هزار تن مصرف گوشت در کشور وجود داشته باشد، با توجه به تولید حدود 400 الی 450 هزار تنی و همچنین واردات بین 150 تا 200 هزار تنی عملاً ناترازی جدی در بازار گوشت کشور نباید وجود داشته باشد، به‌عبارت دیگر هرچند بعد از حذف ارز ترجیحی 4200تومانی بین تولید و مصرف گوشت فاصله قابل‌توجهی ایجاد شده است اما طی ماههای اخیر از طریق واردات این فاصله بسیار کاهش یافته است.
سؤالی که در اینجا وجود دارد این است؛ با وجود کاهش ناترازی، دلیل کمبود و افزایش قیمت در بازار گوشت از کجا ناشی شده است؟ برآوردها نشان می‌دهد در مقاطعی با به‌هم‌ریختگی واردات یا از محل عدم‌تخصیص به‌موقع ارز و یا با اختلالات بیرونی مانند آنچه در مهرماه در خصوص مسیر هوایی واردات گوشت قرمز رخ داد، زمینه برای ایجاد التهاب در بازار حساس گوشت ایجاد شده است.
تنظیم بازار گوشت در 1404 با کدام دست‌فرمان؟
به‌هرترتیب آمارها نشان می‌دهد فعلاً وضعیت قابل‌اتکایی در خصوص حذف واردات گوشت قرمز وجود ندارد و این آمارها در سیاست‌گذاری تنظیم بازار گوشت در سال بعد باید مدنظر قرار گیرد.
توجه به این نکته هم ضروری است که در سال بعد هم میزان تخصیص ارز ترجیحی 3 میلیارد دلار کاهش می‌یابد و هم نرخ تخصیص ارز ترجیحی با رشد 35درصدی به 38500 تومان به‌ازای هر دلار خواهد رسید، همین دو عامل به خودی خود عامل رشد قیمت گوشت تولید داخل و وارداتی در سال بعد خواهد بود و نباید چالش جدیدی از طریق پیاده‌سازی طرح‌های بی‌پشتوانه مانند تخصیص ارز دونرخی به مردم از این ناحیه وارد شود،
به‌عبارت دیگر هرگونه اقدام حساب‌نشده در حوزه تخصیص ارز می‌تواند منجر به شوکهای ناخواسته قیمتی شود که معیشت مردم را با چالش بیشتری مواجه می‌کند.
انتهای پیام/+
